نگهداری حیوان خانگی در تابستان: خطرات گرمازدگی و توصیه‌های دامپزشکی
با فرا رسیدن فصل تابستان و افزایش دمای هوا، حیوانات خانگی نیز همچون انسان‌ها در معرض خطرات ناشی از گرما قرار می‌گیرند. یکی از شایع‌ترین و جدی‌ترین این خطرات، گرمازدگی (Heatstroke) است که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، می‌تواند عواقب جدی و حتی مرگبار به‌همراه داشته باشد. در این مقاله به بررسی علائم گرمازدگی در حیوانات، دلایل بروز آن، روش‌های پیشگیری و اقدامات ضروری دامپزشکی پرداخته می‌شود.
گرمازدگی چیست و چرا در حیوانات خانگی خطرناک است؟
گرمازدگی یک وضعیت اورژانسی دامپزشکی است که زمانی رخ می‌دهد که دمای بدن حیوان به بالاتر از حد طبیعی (معمولاً بیش از ۴۰ درجه سانتی‌گراد) می‌رسد و بدن دیگر قادر به تنظیم دما نیست. برخلاف انسان‌ها، بیشتر حیوانات خانگی – به‌ویژه سگ‌ها و گربه‌ها – فاقد غدد تعریق گسترده هستند و تنها از طریق نفس‌نفس زدن، تبخیر بزاق، و تا حدودی از طریق پنجه‌ها می‌توانند دمای بدن خود را تنظیم کنند. همین مسئله آن‌ها را در برابر گرمای شدید آسیب‌پذیرتر می‌سازد.
چه حیواناتی بیشتر در معرض گرمازدگی قرار دارند؟
برخی حیوانات به دلیل ویژگی‌های جسمی یا شرایط خاص فیزیولوژیکی، بیش از سایرین در معرض خطر گرمازدگی هستند:
- سگ‌ها و گربه‌های brachycephalic (پوزه‌کوتاه) مانند پاگ، بولداگ، پرشین کت
- توله‌سگ‌ها و سگ‌های پیر
- حیوانات چاق یا دارای بیماری‌های زمینه‌ای (مانند مشکلات قلبی و تنفسی)
- حیوانات با پوشش موی ضخیم
- حیواناتی که در فضای باز نگهداری می‌شوند یا در خودرو رها می‌شوند
علائم گرمازدگی در حیوانات خانگی
گرمازدگی معمولاً با مجموعه‌ای از علائم هشداردهنده ظاهر می‌شود که آگاهی از آن‌ها برای صاحبان حیوانات خانگی بسیار ضروری است:
- نفس‌نفس زدن شدید و غیرطبیعی
- افزایش ضربان قلب و تنفس
- افزایش بیش از حد دمای بدن (تب بالا)
- ضعف، بی‌حالی، گیجی
- استفراغ، اسهال (گاهی همراه با خون)
- لرزش عضلانی
- لثه‌های قرمز یا بنفش‌رنگ
- کاهش هوشیاری یا بیهوشی
در صورت مشاهده چنین علائمی، باید بلافاصله اقدامات خنک‌سازی را آغاز کرده و حیوان را سریعاً به دامپزشک منتقل کرد.
اقدامات اولیه در مواجهه با گرمازدگی
اگر علائم گرمازدگی را در حیوان مشاهده کردید، این اقدامات را انجام دهید:
- حیوان را فوراً به مکان خنک منتقل کنید.
- بدن حیوان را با حوله مرطوب خنک یا آب ولرم (نه سرد یا یخ) خیس کنید.
- از پنکه یا تهویه برای کاهش دمای بدن استفاده کنید.
- آب خنک (نه یخ) در دسترس حیوان قرار دهید؛ اما آن را مجبور به نوشیدن نکنید.
- سریعاً با دامپزشک تماس بگیرید و حیوان را به مرکز دامپزشکی منتقل کنید.
توجه: استفاده از یخ یا آب بسیار سرد ممکن است باعث انقباض عروق سطحی و کاهش سرعت دفع گرما شود.
توصیه‌های دامپزشکی برای پیشگیری از گرمازدگی
پیشگیری همواره بهتر از درمان است. در ادامه، چند توصیه دامپزشکی برای حفظ سلامت حیوانات خانگی در روزهای گرم سال آورده شده است:
۱. اجتناب از پیاده‌روی در ساعات گرم روز
بهترین زمان برای پیاده‌روی و بازی با حیوانات، ساعات ابتدایی صبح یا بعد از غروب آفتاب است.
۲. تأمین سایه و تهویه مناسب در محل نگهداری حیوان
حیوانات فضای باز حتماً باید به سایه و منبع آب دائمی دسترسی داشته باشند. استفاده از کولر یا پنکه در فضاهای بسته توصیه می‌شود.
۳. هرگز حیوان را در داخل خودرو رها نکنید
حتی چند دقیقه ماندن در خودرو در هوای گرم، می‌تواند مرگبار باشد. دمای داخل خودرو می‌تواند در عرض چند دقیقه به بیش از ۵۰ درجه سانتی‌گراد برسد.
۴. بررسی میزان فعالیت بدنی
در روزهای داغ، حیوانات را وادار به بازی یا فعالیت بدنی زیاد نکنید. استراحت بیشتر و کاهش فعالیت برای حفظ سلامت حیوان ضروری است.
۵. اصلاح موی مناسب (در صورت لزوم و با مشورت دامپزشک)
در برخی نژادها، اصلاح موی بیش از حد می‌تواند باعث آفتاب‌سوختگی شود. باید تعادل بین تهویه و محافظت از پوست حفظ شود.
نتیجه‌گیری
گرمازدگی یک خطر جدی اما قابل پیشگیری در حیوانات خانگی است. آگاهی از علائم اولیه، واکنش سریع، و رعایت اصول نگهداری صحیح در فصل تابستان می‌تواند جان حیوانات را نجات دهد. توصیه می‌شود صاحبان حیوانات خانگی، در ماه‌های گرم سال، همواره با دامپزشک خود در ارتباط باشند و در صورت مشاهده هرگونه رفتار غیرعادی در حیوان، بلافاصله اقدام نمایند.
دکتر مژده فهری-کلینیک دامپزشکی آدورینا
دیدگاه خود را بنویسید