نحوه درک حیوانات خانگی از چهره انسان: آیا سگ و گربه واقعاً صورت ما را می‌فهمند؟
توانایی حیوانات خانگی در تشخیص و درک چهره انسان یکی از جذاب‌ترین حوزه‌های رفتارشناسی و علوم اعصاب مقایسه‌ای است. بسیاری از صاحبان حیوانات خانگی باور دارند که سگ یا گربه‌شان تنها با نگاه کردن به چهره آن‌ها، احساسات، قصد یا حتی وضعیت روحی‌شان را درک می‌کند. اما این تصور تا چه اندازه علمی است؟ آیا حیوانات خانگی واقعاً صورت ما را تشخیص می‌دهند یا بیشتر بر بوی بدن، صدای انسان و نشانه‌های محیطی تکیه دارند؟
در این مقاله، بر اساس مطالعات رفتاری و عصب‌شناختی، سازوکارهای ادراکی سگ و گربه در تشخیص چهره انسان را بررسی می‌کنیم.
۱. سیستم بینایی سگ و گربه و نقش آن در تشخیص چهره
۱–۱. میدان دید و وضوح بینایی
•سگ‌ها میدان دید وسیع‌تری دارند اما وضوح بینایی آن‌ها پایین‌تر است. دید آن‌ها نسبت به انسان بیشتر برای حرکت‌یابی و تشخیص الگوهای کلی مناسب است، نه جزئیات ظریف.
•گربه‌ها بینایی دقیق‌تری نسبت به سگ دارند، به‌ویژه در نور کم، اما هنوز وضوح دید آن‌ها از انسان پایین‌تر است.
این یعنی:
حیوانات خانگی می‌توانند شکل کلی صورت انسان را تشخیص دهند اما تحلیل جزئیات بسیار ریز (مثل چین‌های کوچک صورت) برایشان دشوارتر است.
۲. توانایی تشخیص چهره در سگ‌ها
۲–۱. شواهد رفتارشناسی
مطالعات نشان داده‌اند که سگ‌ها:
•بین چهره آشنا و ناآشنا تمایز قائل می‌شوند.
•از روی چهره می‌توانند بخشی از احساسات انسان مانند شادی یا خشم را تشخیص دهند.
•چهره صاحب خود را حتی در عکس و ویدئو تشخیص می‌دهند.
۲–۲. نقش سیستم بویایی و شنوایی
شناخت چهره در سگ‌ها به‌تنهایی با بینایی انجام نمی‌شود.
آن‌ها اطلاعات دیداری را با موارد زیر ترکیب می‌کنند:
•بو (Feromone‌ها، بوی بدن، بوی لباس)
•صدای انسان
•حرکات بدن و زبان بدن
این پردازش چندحسی باعث می‌شود سگ‌ها چهره ما را نه صرفاً به‌عنوان یک تصویر، بلکه به‌عنوان یک الگوی ترکیبی کامل بشناسند.
۲–۳. شواهد تصویربرداری مغزی (fMRI)
این مطالعات نشان داده‌اند که:
•ناحیه‌ای در مغز سگ‌ها مشابه “Fusiform Face Area” انسان فعال می‌شود، اما اختصاصی چهره نیست.
•برای سگ‌ها صورت انسان = یکی از نشانه‌ها، نه اصلی‌ترین نشانه.
به بیان ساده:
سگ‌ها چهره را تشخیص می‌دهند، اما بیشتر از بو و صدا به‌عنوان معیار اصلی استفاده می‌کنند.
۳. توانایی تشخیص چهره در گربه‌ها
۳–۱. شناخت چهره با تکیه بر الگو، نه هویت
گربه‌ها در مقایسه با سگ‌ها کمتر وابسته به انسان هستند و میل ذاتی کمتری به تحلیل چهره دارند.
با این حال:
•چهره صاحبشان را تا حدی تشخیص می‌دهند.
•اما برایشان صدا، بو و عادات روزمره مهم‌تر از چهره است.
مطالعات نشان داده‌اند که گربه‌ها:
•صدای صاحب خود را با دقت بالا تشخیص می‌دهند.
•اما در آزمون تشخیص چهره، فقط کمی بهتر از شانس عمل کرده‌اند.
۳–۲. چرا گربه‌ها کمتر به چهره انسان توجه می‌کنند؟
•گربه‌ها حیواناتی نیمه‌منزوی (semi-solitary) هستند.
•تکامل آن‌ها وابستگی کمی به ارتباط چهره به چهره داشته است.
•سیستم شناخت اجتماعی آن‌ها نسبت به سگ‌ها کمتر به چهره‌خوانی وابسته است.
بنابراین گربه‌ها چهره ما را می‌بینند، اما کمتر آن را محور اصلی شناخت قرار می‌دهند.
۴. آیا حیوانات خانگی حالات چهره انسان را درک می‌کنند؟
۴–۱. تشخیص احساسات اساسی
سگ‌ها قادرند حالات زیر را تشخیص دهند:
•شادی
•خشم
•ترس
•بی‌تفاوتی یا خستگی
آن‌ها با الگوهای بینایی (کشیدگی لب، انقباض ابرو) این تحلیل را انجام می‌دهند.

از طریق لینک زیر میتوانید اطلاعات بیشتر راجب این موضوع کسب کنید

https://www.adorinapetclinic.com/post-85
۴–۲. گربه‌ها و تفسیر احساسات انسان
گربه‌ها:
•بیشتر از چهره، تن صدا و تنش عضلانی بدن انسان را تحلیل می‌کنند.
•با این حال ثابت شده که گربه‌ها حالت خوشحالی را از روی چهره و صدای صاحب تشخیص می‌دهند.
۵. نقش حافظه و یادگیری در تشخیص چهره
حیوانات خانگی چهره انسان را نه به‌عنوان یک تصویر ثابت، بلکه به‌عنوان «یک الگوی تکرارشونده در طول زمان» ذخیره می‌کنند.
آن‌ها چهره ما را یاد می‌گیرند چون هر روز با ما تعامل دارند، نه اینکه ذاتاً تخصصی در تشخیص چهره داشته باشند.
عوامل مؤثر بر یادگیری:
•میزان ارتباط روزانه
•نوع رابطه (وابستگی، توجه، تماس بدنی)
•صداها و بوهای همراه
•میزان پیچیدگی محیط
۶. تفاوت‌های اساسی سگ و گربه در درک چهره انسان
ویژگی سگ و گربه
انگیزه اجتماعیبسیار بالامتوسط تا پایین
تشخیص چهره قوی‌ترضعیف‌تر
تکیه به بوبسیار زیادزیاد
تکیه به صدابالابسیار بالا
تحلیل احساسات چهره نسبتاً دقیق محدود
۷. آیا حیوانات خانگی می‌توانند صاحبشان را فقط از روی چهره بشناسند؟
پاسخ کوتاه: نه، به‌تنهایی کافی نیست.
سگ و گربه معمولاً ترکیبی از این موارد را استفاده می‌کنند:
•بو
•صدا

برای کسب اطلاعات بیشتر راجب بویایی پت ها به لینک زیر مراجعه کنید.

https://www.adorinapetclinic.com/post-57
•حرکات بدن
•روتین روزانه
•چهره
اگر چهره را بپوشانید اما بوی بدن یا صدای شما حاضر باشد، حیوانتان شما را بدون مشکل تشخیص می‌دهد.
۸. جمع‌بندی
حیوانات خانگی توانایی تشخیص چهره انسان را دارند، اما این توانایی اصلی‌ترین ابزار شناخت آن‌ها نیست.
سگ‌ها در این زمینه بهتر از گربه‌ها عمل می‌کنند و می‌توانند احساسات و هویت انسان را تا حد خوبی از روی چهره تشخیص دهند. گربه‌ها نیز چهره انسان را تشخیص می‌دهند اما بیشتر به صدا و بو وابسته‌اند.
در کل، شناخت چهره در حیوانات نتیجه‌ی:
تکامل،ادراک چندحسی،یادگیری و ارتباط روزانه با انسان است.

دکتر مژده فهری-کلینیک دامپزشکی آدورینا