تغذیه صحیح گربه‌ها از تولد تا بزرگسالی
تغذیه‌ی اصولی گربه‌ها از بدو تولد تا دوران پیری، یکی از مهم‌ترین عوامل در سلامت عمومی، رشد صحیح، عملکرد سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری‌هاست. نیازهای تغذیه‌ای گربه‌ها در هر مرحله از زندگی متفاوت است و انتخاب نوع و میزان مواد غذایی باید بر اساس سن، وضعیت جسمی، نژاد و شرایط سلامتی حیوان تنظیم شود. در ادامه، تغذیه‌ی گربه‌ها را از دوران توله‌گی تا بزرگسالی به‌صورت کامل بررسی می‌کنیم.


۱. تغذیه گربه از تولد تا از شیر گرفتن (۰ تا ۸ هفتگی)
در هفته‌های ابتدایی زندگی، شیر مادر تنها منبع کامل و مناسب برای تغذیه‌ی بچه‌گربه‌هاست. این شیر حاوی تمامی مواد مغذی ضروری از جمله پروتئین‌های ایمنی‌زا، ویتامین‌ها و اسیدهای چرب لازم برای رشد استخوان‌ها و عضلات است. در صورت عدم دسترسی به مادر، باید از شیر خشک مخصوص بچه‌گربه (Kitten Milk Replacer) استفاده شود. استفاده از شیر گاو یا شیرهای معمولی ممنوع است، زیرا لاکتوز بالای آن باعث اسهال و کم‌آبی بدن می‌شود.
در دو هفته‌ی اول زندگی، بچه‌گربه باید هر دو تا سه ساعت تغذیه شود و میزان مصرف روزانه حدود ۲۰ میلی‌لیتر شیر خشک به ازای هر ۱۰۰ گرم وزن بدن است. در هفته‌ی سوم و چهارم می‌توان فواصل تغذیه را به چهار ساعت افزایش داد.
از حدود هفته‌ی چهارم، می‌توان غذای نیمه‌جامد مخصوص بچه‌گربه را به رژیم غذایی اضافه کرد. غذای کنسروی مخصوص بچه‌گربه یا غذای خشک خیس‌شده در آب گرم، برای شروع بسیار مناسب است. هدف این مرحله آماده‌سازی سیستم گوارش برای ورود به غذای جامد است.

۲. مرحله از شیر گرفتن تا سه ماهگی (۸ تا ۱۲ هفتگی)
در این مرحله، دستگاه گوارش گربه آماده‌ی هضم غذای جامد است. غذای مخصوص بچه‌گربه‌ها باید دارای پروتئین حیوانی بالا (حداقل ۳۵ تا ۴۰ درصد)، چربی متوسط (حدود ۲۰ درصد) و کربوهیدرات پایین (کمتر از ۱۰ درصد) باشد. ترکیب غذایی باید شامل منابع باکیفیت پروتئین مانند مرغ، بوقلمون و ماهی باشد. وجود اسیدهای چرب امگا-۳ و امگا-۶، ویتامین E، ویتامین D و آمینواسید تائورین در این سن اهمیت زیادی دارد، زیرا به رشد سیستم عصبی، بینایی و ایمنی کمک می‌کنند.
در این سن معمولاً چهار وعده غذایی در روز توصیه می‌شود. در صورت تمایل می‌توان وعده‌ها را با ترکیب غذای خشک و مرطوب تنظیم کرد تا هم انرژی کافی تأمین شود و هم نیاز به رطوبت بدن برطرف گردد.

۳. مرحله رشد سریع (۳ تا ۱۲ ماهگی)
این دوره، مرحله‌ی رشد سریع عضلات، استخوان‌ها و دندان‌هاست. گربه‌ها در این سن نیازمند رژیم غذایی با انرژی بالا هستند. درصد پروتئین باید حداقل ۳۵ درصد، چربی حدود ۲۰ درصد و کربوهیدرات کمتر از ۱۵ درصد باشد. همچنین باید تعادل مناسبی میان کلسیم و فسفر (نسبت ۱.۲ به ۱) حفظ شود تا رشد استخوانی طبیعی انجام گیرد.
در این سن سه وعده غذایی در روز کافی است. استفاده از مکمل‌های غذایی بدون مشورت دامپزشک توصیه نمی‌شود، اما وجود تائورین و اسیدهای چرب ضروری در غذای آماده ضروری است. همچنین باید از دادن تشویقی‌ها و غذاهای انسانی اجتناب شود، زیرا باعث افزایش وزن و چربی ناخواسته در بدن می‌گردد.

۴. تغذیه گربه بالغ (۱ تا ۷ سالگی)
گربه‌های بالغ به غذایی نیاز دارند که انرژی کافی برای فعالیت‌های روزمره را فراهم کند و در عین حال از چاقی جلوگیری نماید. در این مرحله، ترکیب غذایی باید شامل ۳۰ تا ۳۵ درصد پروتئین حیوانی، ۱۰ تا ۱۵ درصد چربی، کمتر از ۱۰ درصد کربوهیدرات و حدود ۳ تا ۵ درصد فیبر باشد. وجود ویتامین‌های A، D، E، B12 و اسید آمینه‌های ضروری مانند تائورین و آرژینین برای سلامت قلب، بینایی و عملکرد سیستم ایمنی حیاتی است.
در این دوره معمولاً دو وعده غذا در روز کافی است. گربه‌های عقیم‌شده به دلیل کاهش فعالیت‌های بدنی، مستعد چاقی هستند، بنابراین بهتر است از غذاهای مخصوص گربه‌های عقیم (Neutered Cat Food) استفاده شود که کالری و چربی کنترل‌شده‌ای دارند.

۵. تغذیه گربه‌های مسن (بیش از ۷ سالگی)
با افزایش سن، سرعت متابولیسم کاهش می‌یابد و نیاز انرژی بدن کمتر می‌شود. همچنین عملکرد کلیه‌ها و دستگاه گوارش دچار تغییر می‌گردد. در این دوره، باید پروتئین باکیفیت حیوانی در حد ۲۸ تا ۳۰ درصد، چربی حدود ۸ تا ۱۰ درصد و فیبر بین ۶ تا ۸ درصد در رژیم غذایی گنجانده شود. غذای گربه‌های مسن باید شامل آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات محافظ مفصل مانند گلوکوزامین و کندرویتین باشد. مصرف غذای خشک با درصد رطوبت بالا یا ترکیب غذای خشک و کنسروی، از کم‌آبی و مشکلات کلیوی جلوگیری می‌کند.

تفاوت نیازهای تغذیه‌ای در نژادهای مختلف گربه
گربه‌های نژاد پرشین به دلیل موهای بلند، نیاز بیشتری به پروتئین حیوانی باکیفیت و اسیدهای چرب امگا-۳ و امگا-۶ دارند تا سلامت پوست و مو حفظ شود و از ریزش مو جلوگیری گردد.
گربه‌های مین‌کون که جثه‌ی بزرگ‌تری دارند، باید رژیم پرکالری‌تری دریافت کنند تا توده‌ی عضلانی‌شان حفظ شود.
نژاد سیامی به دلیل متابولیسم سریع‌تر، به پروتئین خالص‌تر و چربی کمتر نیاز دارد، چون مستعد لاغری بیش از حد هستند.
گربه‌های بنگال بسیار فعال‌اند و انرژی زیادی مصرف می‌کنند، بنابراین باید رژیم آن‌ها شامل حداقل ۴۰ درصد پروتئین حیوانی باشد.
در مقابل، گربه‌های بی‌مو مانند اسفنکس برای حفظ دمای بدن خود به غذای پرچرب‌تری (حدود ۲۰ درصد چربی) نیاز دارند.

تغذیه در بیماری‌ها و شرایط خاص
در گربه‌های چاق باید از غذاهای کم‌کالری و پر فیبر استفاده شود. پروتئین باید بالا بماند تا از تحلیل عضلات جلوگیری شود، اما چربی و کربوهیدرات باید کاهش یابد. Treatها باید حذف شوند و رژیم غذایی در چند وعده‌ی کوچک تقسیم شود تا گربه احساس گرسنگی نکند.
در گربه‌های لاغر یا دچار سوءتغذیه، رژیم پرکالری با غذای مرطوب و چربی متوسط توصیه می‌شود. تعداد وعده‌ها باید به سه یا چهار وعده افزایش یابد تا جذب بهتر انجام گیرد.
در گربه‌های مبتلا به بیماری کلیوی باید میزان پروتئین به حدود ۲۵ درصد کاهش یابد و فسفر نیز محدود شود. غذاهای مخصوص “Kidney Support” بهترین انتخاب هستند.
در بیماری‌های قلبی باید مصرف سدیم کاهش یابد و از مکمل‌های حاوی امگا-۳ و تائورین برای حمایت از عضلات قلب استفاده شود.
گربه‌های دارای مشکلات گوارشی باید از رژیم‌های با فیبر محلول بالا و پروتئین با قابلیت هضم زیاد تغذیه شوند.
در گربه‌هایی که دچار آلرژی غذایی هستند، رژیم‌های Hypoallergenic با منبع پروتئین خاص مانند گوشت اردک یا بره توصیه می‌شود تا سیستم ایمنی تحریک نشود.

تغذیه گربه چاق و گربه لاغر
اگر گربه‌ای دچار اضافه‌وزن است، باید میزان کالری روزانه به‌صورت تدریجی و حدود ۱۰ درصد کاهش یابد. استفاده از غذای مخصوص گربه‌های چاق (Light food) همراه با تقسیم وعده‌ها به سه بخش کوچک‌تر در روز و افزایش بازی و تحرک بدنی بسیار مؤثر است.
در مقابل، گربه‌های بیش از حد لاغر نیاز به غذای پرانرژی دارند. استفاده از غذاهای مخصوص افزایش وزن، افزایش دفعات تغذیه و افزودن غذای مرطوب برای تحریک اشتها بهترین روش‌ها هستند. اگر کاهش وزن ناگهانی یا طولانی مشاهده شود، باید فوراً بررسی دامپزشکی انجام گیرد.
نمونه ترکیب جیره متعادل برای گربه بالغ سالم
در یک رژیم غذایی متعادل برای گربه بالغ سالم، حدود ۳۵ درصد از کل مواد باید از پروتئین حیوانی تشکیل شود. میزان چربی باید در حدود ۱۵ درصد و کربوهیدرات حدود ۸ درصد باشد. فیبر در حد ۴ درصد برای حفظ سلامت گوارش ضروری است. حدود ۱۰ درصد از رطوبت رژیم باید از طریق غذای مرطوب یا مصرف آب تأمین شود و حدود ۳ درصد نیز شامل مواد معدنی و ویتامین‌های ضروری است. آب تازه و تمیز باید همیشه در دسترس گربه قرار گیرد، چون کمبود آب یکی از دلایل اصلی بروز مشکلات کلیوی در گربه‌هاست.
نتیجه‌گیری
تغذیه‌ی اصولی گربه‌ها تنها به انتخاب برند غذا خلاصه نمی‌شود، بلکه شامل شناخت دقیق نیازهای تغذیه‌ای بر اساس سن، نژاد، وضعیت بدنی و بیماری‌های احتمالی است. صاحبان گربه باید از دادن غذاهای انسانی مانند استخوان، شیر، شکلات، پیاز، سیر و غذاهای چرب خودداری کنند، زیرا این مواد برای گربه‌ها سمی یا غیرقابل‌هضم هستند.
توصیه می‌شود رژیم غذایی گربه هر شش ماه یک‌بار با مشورت دامپزشک بازبینی شود تا از بروز چاقی، مشکلات کلیوی و بیماری‌های متابولیک پیشگیری گردد. تغذیه‌ی متعادل همراه با دسترسی دائمی به آب تمیز، فعالیت بدنی منظم و چکاپ‌های دوره‌ای، کلید داشتن یک گربه سالم و با طول عمر بالا است.

دکتر مژده فهری-کلینیک دامپزشکی آدورینا