پت‌فلوانسرها و سلامت حیوانات خانگی: آیا نمایش حیوانات در شبکه‌های اجتماعی باعث استرس و آسیب رفتاری می‌شود؟
در سال‌های اخیر، حضور حیوانات خانگی در شبکه‌های اجتماعی به پدیده‌ای گسترده تبدیل شده است. بسیاری از صاحبان حیوانات، روزانه تصاویر، ویدئوها و محتواهای سرگرم‌کننده از حیوانات خود در پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، تیک‌تاک و یوتیوب منتشر می‌کنند. این روند تا حدی پیش رفته که برخی حیوانات خانگی به “پت‌فلوانسر” تبدیل شده‌اند؛ حیواناتی که هزاران یا حتی میلیون‌ها دنبال‌کننده دارند و در تولید محتوا هم‌سطح با شخصیت‌های معروف انسانی دیده می‌شوند. اما سؤال مهم اینجاست که آیا این میزان توجه، ثبت لحظه‌به‌لحظه و ایجاد محتوا برای شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به سلامت روانی و جسمی حیوان آسیب بزند؟ دامپزشکان و متخصصان رفتارشناسی حیوانات در سال‌های اخیر نسبت به این مسئله هشدارهای جدی مطرح کرده‌اند.
افزایش سطح استرس و هورمون‌های تنش
بدن حیوانات در زمان مواجهه طولانی‌مدت با محرک‌های غیرطبیعی (مثل نورهای شدید، لنز دوربین، ژست‌های اجباری، صداهای تکراری برای ضبط، و تکرار حرکات) دچار افزایش هورمون‌های استرس مانند کورتیزول می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که حتی تغییر مکرر در محیط اطراف برای فیلم‌برداری هم می‌تواند برای برخی حیوانات خانگی محرک اضطرابی باشد. حیوان خانگی می‌تواند ظاهر آرام داشته باشد اما سیستم فیزیولوژیک او در پس‌زمینه تحت فشار باشد.
بیش‌تحریکی حسی و رفتاری
تکرار ویدئو و عکس‌برداری در بازه‌های زمانی کوتاه، بسیاری از حیوانات را در وضعیت overstimulation قرار می‌دهد. در این حالت حیوان قبل از اینکه فرصت بازی طبیعی، استراحت و خواب کافی داشته باشد، مدام در شرایط تعامل اجباری با انسان قرار می‌گیرد. این موضوع با درگیر شدن زیاد auditory system، visual system و tactile system در مدت زمان کوتاه، روی سیستم عصبی حیوان اثر تجمعی منفی دارد.
تشخیص اشتباه رفتاری به علت anthropomorphizing
در پت‌فلوانسرها انسان‌ها تمایل دارند احساسات و رفتار انسانی را به حیوان نسبت دهند. این موضوع نه تنها باعث برداشت غلط مردم نسبت به رفتار طبیعی حیوانات می‌شود، بلکه جامعه را به سمت رفتارهای غلط تربیتی و مراقبتی هدایت می‌کند. پوشاندن لباس‌های غیر استاندارد، استفاده از وسایل تزیینی نامناسب و وادار کردن حیوان به انجام رفتارهای ناهوشمندانه برای محتوا، ریسک آسیب‌های فیزیکی و رفتاری را افزایش می‌دهد.
خطر تشدید مشکلات رفتاری در بلندمدت
در ادامه این روند، حیوان ممکن است مستعد تغییرات دائمی رفتاری شود. نمونه‌های شایع:
•پرخاشگری مرتبط با handling زیاد
•نیاز مداوم به جلب توجه و تقویت غیرطبیعی
•اضطراب جدایی شدید
•کاهش تحمل پذیری نسبت به محرک‌های محیطی
این الگوها بعد از مدتی توسط صاحب حیوان به اشتباه “شخصیت واقعی حیوان” تلقی می‌شود، در حالی که یک آسیب رفتاری ایجاد شده است.
اثرات جسمی تولید محتوا روی پت‌فلوانسرها
نگاه مردم معمولاً فقط روی رفتار و ظاهر حیوان متمرکز است؛ اما بدن حیوان نیز از این روند آسیب می‌بیند.
آسیب‌های اسکلتی-عضلانی
در بسیاری از ویدئوها حیوان مجبور است یک ژست خاص را مدت‌دار حفظ کند یا حرکتی غیرطبیعی انجام دهد. تکرار این حرکات، مخصوصاً در توله‌ها و نژادهای حساس، باعث افزایش فشار روی مفاصل، کشیدگی عضلات و اختلالات حرکتی در آینده می‌شود.
آسیب‌های پوستی و پوشش بدن
لباس‌ها، اکسسوری‌های تزئینی و حتی رنگ کردن مو در برخی محتواها، پوست حیوان را در معرض حساسیت‌های پوستی، آلرژی تماسی و التهاب قرار می‌دهد. پوشاندن لباس‌های ضخیم یا غیر استاندارد برای مدت طولانی هم تهویه پوست را مختل کرده و باعث مشکلات قارچی و باکتریایی می‌شود.
اختلالات تنفسی
در حیواناتی با نژادهای براکی‌سفالیک مانند پاگ، بولداگ فرانسوی، شیتزو و …، پوشش صورت، ماسک و فشار روی مجاری تنفسی هنگام ضبط محتوا می‌تواند خطرناک باشد. این حیوانات حتی بدون استرس هم مشکلات تنفسی دارند؛ حالا در محیط ضبط پر نور، شلوغ، گرم و تحت فشار رفتاری، این ریسک چند برابر می‌شود.
خطوط قرمز دامپزشکی هنگام تولید محتوا با حیوان خانگی
•حیوان نباید در هیچ شرایطی در وضعیت درد، ترس یا استرس قابل مشاهده قرار گیرد
•ژست مجبور شده، رفتار فیزیکی غیر طبیعی یا آموزش‌های فشاری ممنوع
•استفاده از مواد شیمیایی، رنگ، اسپری، مواد آرایشی مخصوص انسان روی حیوان ممنوع
•حیوان باید به صورت آزادانه بتواند از صحنه خارج شود و مجبور به ادامه حضور نباشد
•هرگونه ضبط که بیش از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بدون وقفه طول بکشد، باید قطع شود
•حیوان باید قبل و بعد ضبط محتوا زمان استراحت واقعی داشته باشد
چگونه می‌توان بدون آسیب محتوا ساخت؟
•استفاده از نور طبیعی به جای نورهای استودیویی
•ضبط کوتاه، کوتاه و کوتاه (session کوتاه – با فاصله)
•اجازه به حیوان برای انتخاب رفتار طبیعی به جای اجرای رفتار ساختگی
•reward بر پایه دانش رفتاری (positive reinforcement واقعی)
•زمان استراحت، خواب و تغذیه نباید قربانی تولید محتوا شود
نقش کلینیک‌ها و دامپزشکان در آگاه‌سازی جامعه
کلینیک‌ها باید نقش فعال در آموزش عمومی داشته باشند؛ زیرا رفتار غلط یک پت‌فلوانسر می‌تواند هزاران نفر را به سمت همان اشتباه بکشاند. تولید محتوای آموزشی درباره رفاه حیوانات، نشانه‌های استرس، نحوه تشخیص رفتار طبیعی و اهمیت مراقبت صحیح می‌تواند از بروز موج آسیب‌های رفتاری در نسل جدید حیوانات خانگی جلوگیری کند.
نتیجه‌گیری
پت‌فلوانسر شدن یک حیوان خانگی، در ظاهر یک سرگرمی بی‌ضرر است، اما درواقع یک چالش رفتاری و سلامتی جدی محسوب می‌شود. حیوانات موجودات زنده با نیازهای فیزیولوژیک و رفتاری منحصر به فرد هستند، نه ابزار تولید محتوا. مسئولیت اصلی صاحبان، قبل از هر چیز، حفاظت از سلامت و رفاه حیوان است. تولید محتوا تنها زمانی قابل قبول است که آسیبی به حیوان وارد نکند و اجازه داده شود رفتارهای طبیعی حیوان بدون اجبار و فشار دیده شود.
دکتر مژده فهری-کلینیک دامپزشکی آدورینا
دیدگاه خود را بنویسید