آزمایش‌های تشخیصی قبل از جراحی حیوانات ،چرا مهم‌اند و شامل چه مواردی می‌شوند؟
انجام جراحی در حیوانات خانگی، همانند انسان‌ها، همواره با درجاتی از ریسک همراه است. این ریسک‌ها می‌توانند به وضعیت عمومی حیوان، وجود بیماری‌های زمینه‌ای پنهان، سن، نژاد و نوع جراحی بستگی داشته باشند. یکی از مهم‌ترین راهکارهای علمی برای کاهش عوارض جراحی و بیهوشی، انجام آزمایش‌های تشخیصی پیش از عمل است. این آزمایش‌ها به دامپزشک کمک می‌کنند تا دیدی دقیق از وضعیت فیزیولوژیک بدن حیوان داشته باشد و تصمیمات درمانی آگاهانه‌تری اتخاذ کند.

چرا انجام آزمایش‌های قبل از جراحی ضروری است؟
۱. ارزیابی سلامت عمومی حیوان
بسیاری از حیوانات ممکن است در ظاهر سالم به نظر برسند، اما در واقع دچار مشکلات داخلی بدون علامت بالینی باشند. آزمایش‌های تشخیصی می‌توانند اختلالات پنهان در عملکرد اندام‌های حیاتی مانند کبد، کلیه، قلب یا سیستم خونساز را شناسایی کنند.
۲. کاهش خطرات بیهوشی
بیهوشی عمومی یکی از حساس‌ترین مراحل هر جراحی است. عملکرد نامناسب کبد یا کلیه می‌تواند متابولیسم و دفع داروهای بیهوشی را مختل کند و احتمال بروز عوارض جدی را افزایش دهد. نتایج آزمایش‌ها به دامپزشک کمک می‌کند نوع دارو، دوز و روش بیهوشی را به‌صورت اختصاصی برای هر حیوان تنظیم کند.
۳. پیشگیری از عوارض حین و پس از جراحی
مشکلاتی مانند کم‌خونی، اختلالات انعقادی، عفونت‌های سیستمیک یا عدم تعادل الکترولیتی می‌توانند منجر به خونریزی شدید، تأخیر در بهبود زخم یا حتی مرگ حیوان شوند. شناسایی زودهنگام این مشکلات نقش مهمی در پیشگیری از عوارض دارد.
۴. افزایش شانس موفقیت جراحی
هرچه اطلاعات دامپزشک از وضعیت بدن حیوان دقیق‌تر باشد، برنامه‌ریزی جراحی و مراقبت‌های پس از آن مؤثرتر خواهد بود. این موضوع به‌طور مستقیم بر سرعت بهبودی و کیفیت زندگی حیوان پس از جراحی تأثیر می‌گذارد.
آزمایش‌های تشخیصی قبل از جراحی شامل چه مواردی می‌شوند؟
۱. آزمایش کامل خون (CBC)
CBC یکی از پایه‌ای‌ترین و مهم‌ترین آزمایش‌ها قبل از جراحی است. این آزمایش اطلاعات ارزشمندی درباره:
•تعداد گلبول‌های قرمز (بررسی کم‌خونی یا از دست دادن خون)
•گلبول‌های سفید (ارزیابی وجود عفونت یا التهاب)
•پلاکت‌ها (بررسی توانایی انعقاد خون)
ارائه می‌دهد. هرگونه اختلال در این پارامترها می‌تواند بر تصمیم‌گیری جراحی تأثیرگذار باشد.
۲. آزمایش‌های بیوشیمی خون
آزمایش بیوشیمی برای ارزیابی عملکرد اندام‌های داخلی ضروری است، از جمله:
•کبد: ALT، AST، ALP، بیلی‌روبین
•کلیه: BUN، کراتینین
•قند خون: بررسی هیپوگلیسمی یا دیابت
•الکترولیت‌ها: سدیم، پتاسیم، کلر
اختلال در هر یک از این موارد می‌تواند نیاز به تعویق جراحی یا تغییر برنامه بیهوشی داشته باشد.
۳. آزمایش ادرار
آنالیز ادرار اطلاعات مهمی درباره عملکرد کلیه‌ها، وضعیت آب بدن و وجود عفونت‌های ادراری فراهم می‌کند. در برخی موارد، بیماری‌های کلیوی تنها از طریق آزمایش ادرار قابل تشخیص هستند.
۴. بررسی‌های انعقادی خون
در جراحی‌هایی که احتمال خونریزی بالا وجود دارد یا در حیوانات مشکوک به اختلالات انعقادی، آزمایش‌هایی مانند PT و aPTT انجام می‌شود. این بررسی‌ها نقش مهمی در پیشگیری از خونریزی‌های کنترل‌نشده دارند.
۵. تصویربرداری تشخیصی (در صورت نیاز)
بسته به شرایط حیوان و نوع جراحی، ممکن است انجام موارد زیر توصیه شود:
•رادیوگرافی (X-ray)
•سونوگرافی
•نوار قلب (ECG) به‌ویژه در حیوانات مسن یا دارای بیماری قلبی
این بررسی‌ها به شناسایی توده‌ها، مشکلات قلبی یا ناهنجاری‌های داخلی کمک می‌کنند.
نقش سن و نژاد در اهمیت آزمایش‌های پیش از جراحی
حیوانات مسن، توله‌ها و برخی نژادها (مانند نژادهای براکی‌سفال یا مستعد بیماری‌های قلبی و کلیوی) نیاز بیشتری به بررسی‌های دقیق قبل از جراحی دارند. در این حیوانات، احتمال وجود بیماری‌های زمینه‌ای بالاتر است و آزمایش‌های پیش‌جراحی اهمیت دوچندان پیدا می‌کنند.
آیا همه جراحی‌ها به آزمایش قبل از عمل نیاز دارند؟
حتی در جراحی‌های ساده مانند عقیم‌سازی، انجام حداقل آزمایش‌های پایه توصیه می‌شود. اگرچه ممکن است برخی صاحبان حیوانات این آزمایش‌ها را غیرضروری بدانند، اما از دیدگاه علمی و حرفه‌ای، این بررسی‌ها بخشی از اصول ایمنی جراحی محسوب می‌شوند.
جمع‌بندی
آزمایش‌های تشخیصی قبل از جراحی حیوانات، نه‌تنها یک اقدام احتیاطی، بلکه یک ضرورت علمی و اخلاقی در دامپزشکی مدرن هستند. این آزمایش‌ها به دامپزشک کمک می‌کنند تا خطرات احتمالی را به حداقل برساند، بیهوشی ایمن‌تری انجام دهد و شانس موفقیت جراحی را افزایش دهد. سرمایه‌گذاری در انجام این آزمایش‌ها، در واقع سرمایه‌گذاری برای حفظ سلامت و جان حیوان خانگی است.

دکتر مژده فهری_کلینیک دامپزشکی آدورینا