هر آنچه باید پیش از خرید یا نگهداری از سگ‌های نژاد شیتزو بدانید

معرفی کلی نژاد شیتزو
سگ‌های نژاد شیتزو (Shih Tzu) از دسته‌ی سگ‌های زینتی هستند که منشأ آن‌ها به چین و تبّت بازمی‌گردد. برای قرن‌ها در دربارهای سلطنتی چین زندگی می‌کردند و در بین اشراف چینی به‌عنوان نماد زیبایی و همراهی، مورد توجه بودند. نام این نژاد در زبان چینی به معنای “شیر کوچک” است، گرچه رفتاری کاملاً ملایم و غیرتهاجمی دارد.

ویژگی‌های ظاهری
شیتزوها جثه‌ای کوچک دارند، با قامتی حدود 20 تا 28 سانتی‌متر و وزنی در محدوده‌ی 4 تا 7.5 کیلوگرم. بدن آن‌ها پوشیده از موهای بلند و ابریشمی است که در بسیاری موارد به آرایش منظم نیاز دارد. چشمان گرد، درشت و تیره‌رنگ، در کنار پوزه‌ی کوتاه، به آن‌ها ظاهری کودکانه و دلنشین می‌دهد. گوش‌ها افتاده‌اند و با موهای بلند پوشیده شده‌اند. پوشش مویی آن‌ها می‌تواند در رنگ‌های متنوعی ظاهر شود، از جمله سفید، طلایی، مشکی، قهوه‌ای، خاکستری و ترکیب این رنگ‌ها.

ویژگی‌های رفتاری و شخصیتی
شیتزوها سگ‌هایی فوق‌العاده خون‌گرم، وفادار و اجتماعی هستند. این نژاد به‌وضوح برای همراهی با انسان پرورش یافته و از بودن در کنار خانواده‌اش لذت می‌برد. در ادامه، به ویژگی‌های رفتاری اصلی آن‌ها می‌پردازیم:
1. رفتار اجتماعی بالا و محبت‌طلبی
شیتزو عاشق تعامل با انسان‌هاست. چه در خانه‌ای با یک نفر زندگی کند، چه در خانواده‌ای پرجمعیت، تمایل دارد همیشه در مرکز توجه باشد. آن‌ها سگ‌هایی «بغل‌رو» هستند که بودن در آغوش صاحبشان را دوست دارند و از تماس فیزیکی لذت می‌برند.
2. وفاداری و وابستگی
اگر به‌دنبال یک سگ مستقل هستید، شیتزو گزینه‌ی مناسبی نیست. این نژاد به شدت به صاحب خود وابسته می‌شود و جدایی طولانی‌مدت می‌تواند باعث بروز اضطراب جدایی در آن شود. رفتارهایی مثل زوزه‌کشیدن، پارس‌کردن، یا خرابکاری در خانه می‌تواند نتیجه‌ی تنها ماندن طولانی این نژاد باشد.
3. رفتار با کودکان و سایر حیوانات
شیتزو معمولاً با کودکان، سگ‌های دیگر و حتی گربه‌ها رفتار خوبی دارد. البته، به دلیل جثه‌ی کوچک و ظریفش، باید مراقب بازی‌های پرانرژی و خشن کودکان باشید تا آسیبی به او نرسد.
4. هوش و آموزش‌پذیری
از نظر هوش، شیتزوها در سطح متوسط قرار دارند. آن‌ها قادرند دستورات ساده را یاد بگیرند، اما گاهی لج‌باز و سرسخت می‌شوند. برای آموزش موفق باید از روش‌های مثبت، تشویق و پاداش استفاده کنید. تنبیه و تحکم باعث ایجاد استرس و کاهش همکاری در این نژاد می‌شود.
5. رفتار آرام در خانه
شیتزو سگی پر سر و صدا نیست و نسبت به صداهای محیط واکنش‌های شدید ندارد، مگر اینکه دچار اضطراب یا خستگی باشد. این ویژگی باعث شده که برای زندگی در آپارتمان انتخابی مناسب باشد. در کل رفتاری آرام، ملایم و بدون پرخاشگری دارد.
6. انعطاف‌پذیری در سبک زندگی
چه شما فردی خانه‌نشین باشید و چه فردی پرمشغله، شیتزو می‌تواند با سبک زندگی شما سازگار شود، به شرطی که زمان مشخصی برای رسیدگی، بازی، و محبت به او اختصاص داده شود. آن‌ها نیاز شدیدی به تعامل انسانی دارند و نمی‌توانند به حال خود رها شوند.


نیازهای مراقبتی
مراقبت از مو
موهای بلند شیتزو نیاز به برس‌کشی روزانه دارد تا گره نخورد و دچار کلافگی نشود. در صورت عدم مراقبت، مشکلات پوستی، عفونت و ایجاد نمدشدگی (matting) در موها اتفاق می‌افتد. شست‌وشوی ماهانه با شامپوی مناسب توصیه می‌شود. کوتاه‌کردن حرفه‌ای موها نیز هر 1 تا 2 ماه ضروری‌ست، خصوصاً در نواحی دور چشم، گوش و اطراف مقعد.
مراقبت از صورت و چشم‌ها
به علت فرم خاص صورت، چشم‌های شیتزو برجسته و حساس‌اند. ترشح زیاد اشک می‌تواند باعث تغییر رنگ مو و تحریک پوست اطراف چشم شود. تمیزکردن روزانه‌ی اطراف چشم با پنبه و سرم فیزیولوژی اهمیت زیادی دارد.
مراقبت از گوش‌ها
گوش‌های افتاده و پوشیده از مو می‌توانند محل مناسبی برای رشد قارچ و باکتری شوند. تمیز کردن هفتگی گوش‌ها با محلول‌های مخصوص، و در صورت لزوم کوتاه‌کردن موهای داخل گوش، ضروری‌ست.
مراقبت از دندان‌ها
شیتزوها مستعد جرم گرفتن دندان و بیماری‌های لثه هستند. مسواک‌زدن منظم با خمیر دندان مخصوص سگ‌ها حداقل 3 بار در هفته توصیه می‌شود. جرم‌گیری سالانه توسط دامپزشک می‌تواند از مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.
فعالیت بدنی
شیتزو نیازی به ورزش سنگین ندارد، اما پیاده‌روی کوتاه روزانه و بازی در محیط خانه برای حفظ سلامت جسمی و ذهنی‌اش ضروری‌ست. در هوای گرم یا مرطوب نباید زیاد فعالیت کند، زیرا مستعد گرمازدگی است.
تغذیه مناسب
رژیم غذایی شیتزو باید شامل پروتئین باکیفیت، چربی‌های مفید، و فیبر کافی باشد. به‌دلیل جثه‌ی کوچک، مستعد چاقی است؛ پس کنترل مقدار غذا و پرهیز از خوراکی‌های انسانی مهم است. بهتر است از غذاهای خشک مخصوص نژادهای کوچک استفاده شود که اندازه‌ی مناسب دانه‌ها، به سلامت دندان هم کمک می‌کند. همچنین استفاده از آب تازه و در دسترس در تمام ساعات روز ضروری‌ست.


بیماری‌ها و مشکلات شایع در نژاد شیتزو
شیتزو نژادی سالم محسوب می‌شود، اما برخی ویژگی‌های آن باعث بروز مشکلات خاصی می‌شود که باید از آن‌ها آگاه بود:
1. سندرم براکی‌سفالیک:
پوزه‌ی کوتاه این نژاد باعث می‌شود که ساختار تنفسی فوقانی‌شان تنگ‌تر از حد معمول باشد. این مشکل ممکن است با خرخر، تنفس صدادار، یا نفس‌نفس‌زدن بروز کند. در شرایط شدید، ممکن است نیاز به عمل جراحی برای اصلاح مجرای تنفسی باشد. شیتزوها در هوای گرم یا در شرایط استرس‌زا بیشتر در معرض مشکل تنفسی قرار می‌گیرند.
2. مشکلات چشمی:
شیتزوها به دلیل برجستگی چشم‌ها، مستعد آسیب‌دیدگی، خشکی چشم (KCS)، زخم قرنیه و آتروفی پیشرونده‌ی شبکیه (PRA) هستند. علائمی مانند ریزش اشک، قرمزی چشم، ترشحات غیرعادی یا تمایل به مالش چشم باید جدی گرفته شود.
3. مشکلات دندانی و لثه‌ای:
به‌دلیل کوچک‌بودن فک و نزدیکی دندان‌ها به هم، شیتزوها مستعد جرم، التهاب لثه و افتادن زودهنگام دندان هستند. در صورت عدم مراقبت، این مشکلات به بوی بد دهان، درد، و حتی بیماری‌های قلبی منجر می‌شوند.
4. عفونت گوش:
به دلیل فرم افتاده و مویی گوش، محیطی گرم و مرطوب در کانال گوش ایجاد می‌شود که محیطی مناسب برای رشد قارچ و باکتری است. اگر حیوان سر خود را زیاد تکان دهد یا گوش خود را بخاراند، باید توسط دامپزشک بررسی شود.
5. فتق نافی یا کشاله ران:
در برخی توله‌های شیتزو، ممکن است فتق نافی یا اینگوینال (کشاله ران) به‌صورت مادرزادی دیده شود که گاهی به جراحی نیاز دارد.
6. حساسیت‌های پوستی:
شیتزوها ممکن است دچار آلرژی‌های محیطی یا غذایی شوند که خود را به شکل خارش، ریزش مو یا التهاب پوست نشان می‌دهد.

نکات مهم پیش از خرید شیتزو
•توله را فقط از پرورش‌دهندگان معتبر یا پناهگاه‌های مورد تأیید دامپزشک تهیه کنید.
•سلامت والدین توله و مدارک واکسیناسیون را بررسی کنید.
•از فروشنده درباره مشکلات ژنتیکی احتمالی سوال کنید.
•اطمینان حاصل کنید که توله حداقل 8 هفته سن داشته باشد و از شیر گرفته شده باشد.
•بررسی اولیه‌ی دامپزشکی برای تشخیص بیماری‌های مادرزادی یا ظاهری ضروری است.

آیا شیتزو برای شما مناسب است؟
اگر به‌دنبال یک سگ کوچک، آرام، اجتماعی، بامحبت و مناسب برای زندگی در آپارتمان هستید و زمان کافی برای رسیدگی به مو و بهداشت روزانه‌ی حیوان دارید، شیتزو می‌تواند انتخابی عالی برای شما باشد.
اما اگر سبک زندگی‌تان پرمشغله است، زیاد سفر می‌کنید یا نمی‌خواهید مسئولیت بهداشت و آرایش منظم را بر عهده بگیرید، بهتر است نژادی با نیاز کمتر را انتخاب کنید.

جمع‌بندی
شیتزو نژادی دوست‌داشتنی با ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد است که برای تبدیل‌شدن به همراهی صمیمی و وفادار در کنار انسان‌ها پرورش یافته. اما نگهداری صحیح از آن نیازمند آگاهی، مراقبت منظم، و توجه دائمی است. اگر آماده‌اید بخشی از زمان و انرژی روزمره‌ی خود را به این همراه پرمحبت اختصاص دهید، شیتزو می‌تواند یکی از بهترین دوستان زندگی‌تان باشد.

دکتر مژده فهری-کلینیک دامپزشکی آدورینا