دلایل اصلی واق‌واق کردن سگ‌ها

پیش از پرداختن به راهکارها، بهتر است با دلایل اصلی واق‌واق کردن سگ‌ها آشنا شویم. سگ‌ها معمولاً به دلایل زیر پارس می‌کنند:

• جلب توجه: وقتی می‌خواهند با شما بازی کنند، گرسنه‌اند یا تنها مانده‌اند.

• ترس یا اضطراب: شنیدن صدای ناگهانی، دیدن فرد ناشناس یا بودن در محیط ناآشنا.

• هشدار و محافظت از قلمرو: واکنش به صداهای محیطی مثل زنگ در، عبور ماشین‌ها یا حضور افراد در نزدیکی خانه.

• هیجان‌زدگی: موقع خوش‌آمدگویی، دیدن فرد آشنا یا بیرون رفتن از خانه.

در این مقاله تمرکز ما بیشتر بر نوعی از پارس است که ناشی از محافظت از قلمرو یا ترس و تحریکات محیطی است — مثل پارس کردن به صدای زنگ در یا آسانسور.

راهکار طلایی: عادی‌سازی (Desensitization) و شرطی‌سازی مثبت (Counter-Conditioning)

عادی‌سازی یعنی چه؟

عادی‌سازی یعنی آموزش تدریجی به سگ برای کنار آمدن با محرک‌هایی که او را تحریک به پارس کردن می‌کنند. هدف این است که با ارائه تجربیات مثبت، واکنش‌های هیجانی سگ نسبت به این محرک‌ها کاهش یابد.

مراحل عملی عادی‌سازی

۱. آرام‌سازی سگ در محیط امن خودش:

ابتدا سگتان را در فضایی که برایش آشنا و امن است قرار دهید — مثل جای خواب، پارک بازی یا کنارتان روی زمین. در این لحظه هیچ محرک خاصی وجود نداشته باشد. با استفاده از خوراکی‌های تشویقی، تمرکز سگ را به خود جلب کنید. هدف این است که احساس امنیت و تمرکز روی شما جایگزین توجه به محیط اطراف شود.

• افزودن تدریجی محرک‌ها:

پس از چندین جلسه تمرین، کم‌کم محرک‌هایی مثل صدای زنگ یا آسانسور را به محیط اضافه کنید. توجه کنید که این کار باید تدریجی و در سطحی پایین از شدت باشد؛ مثلاً ابتدا صدای زنگ با حجم بسیار پایین پخش شود.

• ایجاد ارتباط مثبت با محرک:

وقتی صدای محرک شنیده می‌شود، بلافاصله به سگ خوراکی تشویقی بدهید و با صدای آرام و دلگرم‌کننده او را تحسین کنید. این کار باعث می‌شود سگ به‌تدریج یاد بگیرد که شنیدن آن صدا مساوی است با پاداش، نه تهدید.

• افزایش تدریجی شدت و نزدیکی محرک:

به‌مرور می‌توانید شدت صدا یا فاصله‌ی محرک را افزایش دهید. اما صبر و استمرار کلید موفقیت است؛ هر نوع عجله یا فشار بیش از حد، روند را خراب می‌کند.

نکات مهم در طول فرآیند آموزش

• هرگز داد نزنید یا تنبیه نکنید. فریاد زدن، هل دادن یا استفاده از روش‌های تنبیهی نه‌تنها تأثیر مثبتی ندارد، بلکه باعث افزایش استرس و پارس بیشتر می‌شود.

• از تشویق‌ها هوشمندانه استفاده کنید. خوراکی‌های خوشمزه و صدای محبت‌آمیز بهترین ابزار شما هستند.

• ثبات و تکرار کلید موفقیت است. ممکن است هفته‌ها طول بکشد تا سگتان به‌طور کامل به صدایی عادت کند. اما با تمرین مداوم، نتیجه پایدار خواهد بود.

جمع‌بندی

واق‌واق کردن بخشی از ذات سگ‌هاست، اما اگر بدون کنترل و در موقعیت‌های اشتباه تکرار شود، می‌تواند دردسرساز شود. با به‌کارگیری روش علمی عادی‌سازی و شرطی‌سازی مثبت، می‌توان این رفتار را به‌گونه‌ای مؤثر و انسانی اصلاح کرد. به یاد داشته باشید که صبوری، درک متقابل و آموزش تدریجی بهترین راهکار برای داشتن یک همراه چهارپای آرام و خوش‌رفتار است.

 دکتر سپهر منتظری کار اموز کلینک ادورینا