چطور به بهترین شکل از چینچیلای خود نگهداری کنیم؟
چینچیلا (Chinchilla lanigera) جونده‌ای بسیار حساس، باهوش و اجتماعی است که از نواحی کوهستانی آمریکای جنوبی منشأ می‌گیرد. این حیوان به دلیل پوشش بسیار متراکم، روحیه کنجکاو و رفتار اجتماعی‌اش، به یکی از محبوب‌ترین حیوانات خانگی در سال‌های اخیر تبدیل شده است. اما نگهداری از چینچیلا نیازمند آگاهی دقیق از نیازهای محیطی، تغذیه‌ای و بهداشتی اوست؛ زیرا کوچک‌ترین خطا می‌تواند منجر به بیماری یا حتی مرگ شود.
بخش اول: تغذیه اصولی و تخصصی چینچیلا
۱.۱ ترکیب غذایی روزانه
علف خشک (تیموتی یا بروم) – پایه رژیم غذایی
منبع اصلی فیبر بوده و سلامت دندان و دستگاه گوارش را تضمین می‌کند. باید همیشه در دسترس باشد.
پلت مخصوص چینچیلا
حداکثر ۲ قاشق غذاخوری در روز، حاوی ترکیب متعادل پروتئین، فیبر و مواد معدنی. از مصرف پلت‌های حاوی دانه، میوه خشک یا افزودنی‌های قندی خودداری شود.
سبزیجات تازه
فقط ۲–۳ بار در هفته، با مقدار محدود. ترجیحاً برگ‌های سبز مانند جعفری یا گشنیز. کاهوی رسمی (iceberg)، کلم، خیار یا گوجه فرنگی ممنوع هستند.
میوه‌ها (بسیار محدود)
تنها هفته‌ای یک بار به مقدار بسیار کم (مثلاً یک برش سیب). قند میوه باعث اختلال گوارشی می‌شود.
آب آشامیدنی تمیز
با استفاده از بطری مخصوص جوندگان؛ روزانه تعویض شود. آب نباید ولرم یا آلوده باشد.
جویدنی‌های معدنی یا طبیعی
شاخه‌های بدون سم درخت سیب، گلابی یا چوب‌های تاییدشده مخصوص جوندگان برای حفظ رشد صحیح دندان‌ها ضروری‌اند.
۱.۲ ممنوعیت‌های تغذیه‌ای
•دانه‌ها و مغزها (مانند بادام یا تخمه)
•شکلات، نان، کیک، خوراکی انسانی
•سبزیجات نفاخ یا پرآب
•شیر یا لبنیات (چینچیلاها فاقد آنزیم لاکتاز هستند)
بخش دوم: محیط نگهداری و قفس مناسب
۲.۱ مشخصات قفس ایده‌آل
•ابعاد: حداقل ۱۰۰×۶۰×۱۲۰ سانتی‌متر
•قفس باید چند طبقه، دارای سطح صلب (نه سیمی) و با درهای محکم باشد.
•ساختار فلزی با روکش ضدزنگ توصیه می‌شود.
۲.۲ تجهیزات داخل قفس
•سکوها و پله‌ها برای بالا رفتن
•خانه یا پناهگاه برای مخفی شدن
•چرخ مخصوص (قطر حداقل ۳۵ سانتی‌متر، بدون مفتول فلزی)
•ظرف خاک برای حمام خشک
•بطری آب، ظرف غذا، و جای مخصوص ادرار
۲.۳ بستر مناسب
•خاک چوب صنوبر بدون غبار، یا بسترهای کاغذی فشرده
•بستر باید هفته‌ای ۲ بار تعویض و محل ادرار روزانه تمیز شود
•استفاده از خاک گربه یا خاک عطری ممنوع است
بخش سوم: دما، نور و رطوبت محیط
۳.۱ دمای محیط
•بهترین بازه دمایی: ۱۸ تا ۲۲ درجه سانتی‌گراد
•دمای بالای ۲۵ درجه بسیار خطرناک و می‌تواند منجر به گرمازدگی و مرگ شود.
•از قرار دادن قفس در نزدیکی پنجره آفتابی یا وسایل گرمایشی خودداری شود.
۳.۲ رطوبت
•رطوبت محیط باید کمتر از ۵۰٪ باشد.
•رطوبت بالا باعث رشد قارچ روی پوست و خز می‌شود.
۳.۳ نور و سکوت
•نور طبیعی غیرمستقیم کافی است. از نور مستقیم خورشید اجتناب کنید.
•محیط باید آرام، ساکت و بدون سر و صدای زیاد باشد. چینچیلاها به استرس بسیار حساس هستند.
بخش چهارم: بهداشت و رفتار
۴.۱ حمام خاک
•هر هفته ۲ تا ۳ بار، هر بار ۱۰ تا ۱۵ دقیقه
•از خاک مخصوص چینچیلا استفاده شود (مانند volcanic dust یا chinchilla sand)
•حمام با آب به‌شدت ممنوع است؛ چراکه خز متراکم چینچیلا خشک نمی‌شود و باعث قارچ یا سرماخوردگی می‌شود.
۴.۲ نظافت قفس
•نظافت عمومی هفتگی با محلول‌های غیرسمی و مناسب حیوانات انجام شود.
•ظرف غذا، آب و بستر باید به‌طور مرتب تمیز و ضدعفونی شوند.
۴.۳ رفتار اجتماعی
•چینچیلاها حیواناتی اجتماعی‌اند، اما به‌تدریج باید با انسان ارتباط برقرار کنند.
•استرس، صداهای بلند و جابه‌جایی زیاد ممکن است منجر به آسیب‌های رفتاری و ریزش مو شود.
•بهتر است یک یا دو ساعت در شب (زمان فعالیت اصلی چینچیلا) در فضای ایمن بیرون از قفس اجازه‌ی جست‌وخیز داشته باشد.
بخش پنجم: ویزیت دامپزشکی و مراقبت‌های بهداشتی
۵.۱ برنامه ویزیت
•معاینه کامل دامپزشکی: هر ۶ ماه یک‌بار
•بررسی وضعیت دندان‌ها، پوست، وزن، و گوارش
۵.۲ موارد اضطراری
در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائم زیر، باید فوراً به دامپزشک مراجعه شود:
•بی‌اشتهایی بیش از ۱۲ ساعت
•کاهش وزن ناگهانی
•اسهال یا یبوست شدید
•ریزش موی غیرعادی، زخم یا خارش پوست
•ترشحات بینی یا چشم
•بزاق‌ریزی یا رشد غیرطبیعی دندان
•بی‌حالی یا خواب‌آلودگی غیرعادی
بخش ششم: بیماری‌های رایج در چینچیلا
1.Dental malocclusion(بدجفت شدن دندان‌ها)
این بیماری یکی از شایع‌ترین مشکلات در چینچیلاهاست. در این حالت، دندان‌ها به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند و به رشد غیرعادی ادامه می‌دهند. علائم این بیماری شامل بزاق‌ریزی زیاد، بی‌میلی به غذا، کاهش وزن و حساسیت در ناحیه فک است. علت اصلی آن، نبود جویدن کافی و استفاده نکردن از مواد ساینده دندان مانند چوب‌های طبیعی است. برای پیشگیری، باید جویدنی‌های طبیعی همیشه در دسترس حیوان باشد و دندان‌ها به‌صورت منظم توسط دامپزشک معاینه شوند.
2. گرمازدگی
چینچیلاها به شدت نسبت به گرما حساس هستند. دمای بالاتر از ۲۵ درجه سانتی‌گراد می‌تواند منجر به گرمازدگی شدید و حتی مرگ شود. علائم گرمازدگی شامل بی‌حالی، تنفس سطحی، قرمزی گوش‌ها و خیس شدن زیر بدن است. علت اصلی، قرار گرفتن در محیط گرم و بدون تهویه مناسب است. برای پیشگیری، باید دمای محیط بین ۱۸ تا ۲۲ درجه نگه داشته شود و از تماس مستقیم با نور خورشید جلوگیری شود.
3. عفونت قارچی پوست
این بیماری با ریزش موی منطقه‌ای، خارش شدید، پوسته‌ریزی و التهاب پوست همراه است. علت آن معمولاً رطوبت بالا، خاک حمام آلوده یا شرایط غیربهداشتی در قفس است. برای پیشگیری، باید از خاک حمام با کیفیت و خشک استفاده کرد، رطوبت محیط پایین نگه داشته شود، و قفس به‌صورت منظم تمیز گردد.
4. مشکلات گوارشی (اسهال یا نفخ)
علائم مشکلات گوارشی شامل اسهال، نفخ شکم، بی‌حالی و بی‌اشتهایی است. علت آن اغلب تغذیه نادرست، مصرف بیش از حد سبزیجات یا میوه، یا تغییر ناگهانی در رژیم غذایی است. برای پیشگیری، باید رژیم غذایی چینچیلا بر پایه علف خشک و پلت مخصوص باشد و هرگونه تغییر غذایی به تدریج انجام شود.
5. عفونت‌های تنفسی
علائمی مانند عطسه، خس‌خس سینه، ترشحات بینی، بی‌حالی و کاهش اشتها می‌تواند نشان‌دهنده‌ی عفونت تنفسی باشد. علت این بیماری معمولاً تماس با جریان هوای سرد، رطوبت بالا یا تغییر ناگهانی دمای محیط است. برای پیشگیری، باید قفس در مکان ثابت و به دور از جریان هوا قرار گیرد و محیط زندگی چینچیلا پایدار و خشک باشد.
نتیجه‌گیری
نگهداری صحیح از چینچیلا نیازمند دقت بالا، رعایت اصول علمی، و آگاهی کامل از نیازهای زیستی این حیوان خاص است. با رعایت نکاتی مانند تغذیه مناسب، کنترل دقیق دما و رطوبت، فراهم کردن فضای ایمن و بزرگ، رسیدگی به بهداشت روزانه و مراجعه منظم به دامپزشک، می‌توان سلامت جسمی و روانی چینچیلا را تضمین کرد. چینچیلاها حیواناتی حساس و باهوش‌اند که اگر به‌درستی از آن‌ها نگهداری شود، می‌توانند سال‌ها همراهی آرام، بانمک و دوست‌داشتنی برای صاحبان خود باشند.
دکتر مژده فهری-کلینیک دامپزشکی آدورینا
دیدگاه خود را بنویسید